Hoe het nieuwe erfrecht de flexibele overdracht van het familiebedrijf doorkruist
Heel wat ondernemers zijn zich ervan bewust dat bij hun onverwacht overlijden de erfgenamen een groot bedrag aan erfbelasting zullen moeten betalen. Successieplanning wordt daarom relevant. Maar vaak is een schenking van het bedrijf aan de (jonge) kinderen nog niet aan de orde.
Een bijzonder nuttige techniek bestaat er dan in om het bedrijf nog niet te schenken aan de kinderen, maar aan de gehuwde partner (bv. in blote eigendom met voorbehoud van het vruchtgebruik). Een schenking tussen gehuwde partners is immers op elk ogenblik, zonder enige vormvoorwaarde herroepbaar. Zo’n schenking zorgt er dus voor dat bij het overlijden van de ondernemer het familiebedrijf zich niet meer in zijn/haar vermogen bevindt, zodat er geen erfbelasting te betalen is. Bij het vooroverlijden van de gehuwde partner kan de ondernemer nog steeds de schenking herroepen, zodat het bedrijf evenmin in de nalatenschap van de echtgenoot valt. Dus geen erfbelasting te betalen bij het eerste overlijden van één van de echtgenoten.
Veel ondernemers vinden het wel belangrijk dat bij hun vooroverlijden het bedrijf toch al in blote eigendom (of zelfs volle eigendom) toekomt aan de kinderen. De langstlevende echtgenoot mag met andere woorden het bedrijf niet in volle eigendom behouden. Het huidige erfrecht maakt dit ook mogelijk, aangezien de schenking aan de echtgenoot kan gebeuren als een voorschot op die zijn erfenis. Aangezien het maar een voorschot is, behoudt de ondernemer de mogelijkheid om in zijn/haar testament te bepalen wie uiteindelijk wat erft van het reeds geschonken familiebedrijf, bv. het vruchtgebruik voor de langstlevende echtgenoot en de blote eigendom voor de kinderen.
Dit zal veranderen. Het nieuwe erfrecht maakt het onmogelijk om vanaf 1 september 2018 nog een schenking aan de echtgenoot te doen als voorschot op erfdeel. Dit betekent concreet dat vanaf 1 september 2018 een herroepbare schenking aan de echtgenoot enkel nog buiten erfdeel kan. De langstlevende echtgenoot mag zodoende de geschonken goederen behouden, tenzij dit afbreuk doet aan de reserve van de kinderen.